Тоқыма өнеркәсібі-экологияға қауіп

Тоқыма өнеркәсібі-әлемдегі ең ластаушы салалардың бірі. Сән мен экологияның қиылысында ол бүгінде барлық парниктік газдар шығарындыларының 10% көзі болып табылады және ағымдағы тұтыну қарқыны сақталса, 2050 жылға қарай бұл көрсеткіш 26% қауіп төндіруі мүмкін. Себебі тоқыма фабрикаларында жыл сайын миллиард тоннаға жуық парниктік газдар шығарылады. Бұл барлық халықаралық авиакомпаниялар мен кеме қатынасы біріктірілгеннен де көп. Сонымен қатар, жер бетіндегі әрбір адамға жылына шамамен 20 жаңа нәрсе келеді. Жыл сайын шамамен 150 миллиард киім мен аяқ киім шығарылады. Бұл сандар таңқаларлық, бірақ, өкінішке орай, керемет нәрсе емес. Киім ескіргеннен немесе сәнден шыққаннан кейін, заттардың көпшілігі полигондарда болады.

Ескі заттардың ең үлкен полигоны Чилидің Атакама шөлінде орналасқан, онда Еуропадан, Азиядан және Солтүстік Америкадан әкелінген 60 мың тоннаға жуық киім жиналды. Бұл "жылдам сәнге"қарсы әрекет ету арқылы әртүрлі елдерде шешуге тырысатын мәселе. Мысалы, Чехия тоқыма қалдықтарының үлкен көлеміне тап болды — жылына шамамен 120 мың тонна. Ескі заттардың бір бөлігі, өкінішке орай, қоқысқа айналады, бұл оларды қайта өңдеуді мүмкін емес етеді. Бұған жауап ретінде Чехия билігі жаңа жылдан бастап киімді қайта өңдеуге арнайы алым енгізеді, ол сатып алу кезінде тауардың құнына қосылады.

Ал Францияда үкімет арзан жаппай киім өндірушілер мен сатушыларға қатаң айыппұлдар арқылы киімді тез тұтынумен күресуге шешім қабылдады. Егер заң қабылданса, айыппұлдар сатылған әрбір зат үшін 10 еуроға дейін немесе тауар құнының 50% - на дейін болуы мүмкін. Бұл жаппай өндірісті бақылауға және оның экологияға теріс әсерін азайтуға көмектесуі керек. Сонымен қатар, билік жылдам сән принципі бойынша шығарылатын киімнің жарнамасын шектегісі келеді.

АҚШ та шетте қалмайды. Калифорнияда 2028 жылдан бастап барлық тоқыма компанияларын киімді қайта өңдеу жүйесін енгізуге міндеттейтін заң күшіне енеді. Бұл жерді ластайтын және атмосфераға қауіпті заттарды шығаратын полигондарға түсетін ескі заттардың санын азайту үшін қажет.

Бұл шаралар тоқыма ластануын бақылаудағы маңызды қадамдар болып табылады. Қазақстан, өз кезегінде, жағдайды жақсарту үшін өз бастамалары туралы ойлануға тиіс. Басқа елдердегідей, мұндағы тоқыма өнеркәсібі экологияға әсер етеді және қалдықтарды азайту шаралары салауатты болашақтың кепілі болады.